Mijn stelling is: als een gezonde levenswijze het uitgangspunt is, dan zijn veel topsporters ongezond.
Wat een gezonde levensstijl precies inhoud is vaak onderwerp van discussie. In dit artikel wil ik de nadruk leggen op een mentale gezondheid, waarbij ik er vanuit ga dat iemand met een gezonde levensstijl een juiste mate van balans ervaart. Balans is persoonlijk en betekent het constant afwegen van keuzes. En dit is dynamisch, het ene moment is het andere niet. Balans in relatie tot presteren is iets anders dan balans in relatie tot een gezonde levensstijl. In het bijzonder voor topsporters zijn deze twee krachtvelden niet los van elkaar te zien.
Gezond presteren
Wanneer je kijkt naar prestaties is de vraag of een sporter beter presteert als hij in balans is. Het kan zijn dat een bepaalde mate van disbalans kan zorgen voor een extra prestatiedrang. Deze prestatie wordt dan wel enorm belangrijk. Wanneer je stopt met je sport of niet meer presteert, dan is de kans groot dat je in een depressie raakt. Daarom moet het streven zijn om gezond te presteren.
Wat vaak misgaat in de praktijk is een ontwikkeling die enkel is gericht op je sport. Elk talent droomt ervan om betaald topsporter te worden. Alles moet wijken voor dat ene doel. Dit kan leiden tot een tunnelvisie. Het zorgt er vaak voor dat je naast je sport weinig anders kan. Als je het dan niet haalt is dat natuurlijk uiterst pijnlijk. Haal je het wel dan ontbreekt vaak de (financiële) noodzaak om je op andere vlakken te ontwikkelen.
Een veelgehoord excuus is dat topsporters simpelweg geen tijd hebben voor andere dingen en het leidt daarnaast alleen af van wat echt belangrijk is. Volgens mij klopt dit niet. Het heeft namelijk niet met tijd, maar met mentaliteit te maken. Oké, tijdens de voorbereiding op een wedstrijd kan je beter niet beginnen je te verdiepen in de literatuur van Nietzsche. Maar buiten je prestatiemomenten om, en die zijn er genoeg, is er voldoende tijd om maatschappelijke kennis te vergaren. Sterker, als jij fysieke rust nodig hebt zal je die tijd moeten uitzitten, zo werkt het nu eenmaal, waarom dan niet op maatschappelijk vlak ontwikkelen?
Identiteit
Dit zorgt voor een bredere eigen identiteit en daar gaat het om. De kans is groot dat de overgang van je sportieve carrière naar een nieuw leven makkelijker gaat als je maatschappelijk ontwikkeld bent. Maar ook tijdens je sportcarrière zorgt een brede ontwikkeling voor een gezonde balans. En daarmee ook voor betere prestaties. Een van de basisprincipe in de sport is een balans tussen inspanning en ontspanning. Op fysiek vlak wordt hier veel rekening mee gehouden en vrijwel elke coach hoort te weten hoe je moet periodiseren. Ook buiten je sport om zal je moeten zorgen dat je omstandigheden optimaal zijn om te kunnen presteren. En dan kom je bij de vraag hoe deel ik mijn tijd in? Uiteraard streef je daarbij naar efficiëntie. Dit is een kwestie van goed organiseren. Interessanter vind ik de effectiviteit, wat doe ik met mijn tijd. Deze moet passen bij je persoonlijke waarden. Vaker dan bij niet-topsporters zullen topsporters deze waarden opzij moeten schuiven in het belang van het team, de trainer of door andere omstandigheden. Dit is een enorme opoffering, omdat het met iemand zijn identiteit te maken heeft. Ik geloof dat dit alleen op een gezonde manier kan als je ook buiten je sport een volwaardige identiteit hebt ontwikkeld.
Totaal-mens filosofie
Een voorbeeld om uit te leggen wat ik daarmee bedoel: Van Gaal is bekend om zijn totaal-mens filosofie. Hier moet het individu wijken voor het geheel, het team. Dit leverde ons afgelopen WK een 3e plek op, een goed resultaat. Een bijeffect is wel dat je geen sterke persoonlijkheden creëert, geen leiders in het veld. In het Nederlandse voetbal is het gebrek aan persoonlijkheden op het veld een veel geuite kritiek. Als je team goed functioneert is dit minder van belang, zeker met een sterke leider als Van Gaal achter je. Als de prestaties minder worden, of wanneer deze sterke leider wegvalt dan is het moeilijk dit op te vangen. Je kan je niet meer verschuilen en het gebrek aan persoonlijkheden in het veld wordt dan zichtbaar. Daar is de EK-kwalificatiereeks een voorbeeld van. Zo zag je de prestaties van Daley Blind steeds slechter worden, mede omdat zijn vader bondscoach is. Naar mijn mening illustratief voor het mentaal zwakke Nederlands elftal. Een individu met een sterke eigen identiteit toont juist in mindere periodes veerkracht, omdat hij vertrouwt op zichzelf. En dit heeft ook te maken met: wat is mijn basis, waar kan ik op terugvallen? Iemand die weinig anders heeft dan zijn sport zal angstiger zijn om te falen. Dus wat het ook is dat je doet met je tijd, zorg dat een gezonde veelzijdige persoonlijkheid altijd voorop staat.
